Phát huy vai trò của báo chí trong bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trong tình hình hiện nay
Chia sẻ
Chia sẻNgày Báo chí cách mạng Việt Nam (21/6) hằng năm trở thành ngày hội của những người làm báo trong cả nước. Đây còn là dịp gặp gỡ, tôn vinh các nhà báo đã đóng góp tâm sức cho nền báo chí nước nhà; khẳng định vị trí, vai trò to lớn của báo chí trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Lãnh đạo thành phố Cần Thơ thăm và chúc mừng Trung tâm Truyền hình Việt Nam khu vực Tây Nam bộ nhân kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025). Ảnh: CV
Tròn 100 năm qua, Báo chí cách mạng Việt Nam không ngừng lớn mạnh và hoàn thành xuất sắc sứ mệnh trên “mặt trận tư tưởng - văn hóa”. Từ khi ra đời và phát triển, Báo chí cách mạng Việt Nam đã thực hiện đúng tôn chỉ mục đích là cơ quan ngôn luận chính thống tuyên truyền các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước đến với Nhân dân trong suốt quá trình đấu tranh giải phóng dân tộc và trong sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc.
Báo chí có vai trò đặc biệt quan trọng trong đời sống chính trị xã hội. Vì vậy, ngay từ Luật Báo chí đầu tiên được ban hành, Đảng, Nhà nước ta đã xác định rõ nhiệm vụ, quyền hạn của báo chí. Luật Báo chí năm 2016, tại Điều 4 quy định về Chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của báo chí đã khẳng định: “Báo chí ở nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là phương tiện thông tin thiết yếu đối với đời sống xã hội; là cơ quan ngôn luận của cơ quan Đảng, cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức chính trị xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp; là diễn đàn của Nhân dân”.
Với ý nghĩa đó, thời gian qua báo chí cách mạng Việt Nam luôn thực hiện đúng nhiệm vụ được giao, thể hiện được vai trò to lớn của mình đối với xã hội. Đó là hông tin trung thực về tình hình đất nước và thế giới phù hợp với lợi ích của đất nước và của nhân dân; Tuyên truyền, phổ biến, góp phần xây dựng, thực hiện và bảo vệ đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, thành tựu của đất nước và thế giới theo tôn chỉ, mục đích của cơ quan báo chí; góp phần ổn định chính trị, phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao dân trí, đáp ứng nhu cầu văn hoá lành mạnh của nhân dân, bảo vệ và phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc, xây dựng và phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa, tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa; Phản ánh và hướng dẫn dư luận xã hội; làm diễn đàn thực hiện quyền tự do ngôn luận của nhân dân; Phát hiện, nêu gương người tốt, việc tốt, nhân tố mới, điển hình tiên tiến; đấu tranh phòng, chống các hành vi vi phạm pháp luật và các hiện tượng tiêu cực trong xã hội; Góp phần giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt, tiếng các dân tộc thiểu số Việt Nam; Mở rộng sự hiểu biết lẫn nhau giữa các nước và các dân tộc, tham gia vào sự nghiệp của nhân dân thế giới vì hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội.
Như vậy, báo chí là cơ quan truyền thông đại chúng quan trọng, thiết yếu của Đảng, Nhà nước, vừa thực hiện chức năng thông tin, phản ánh nhanh chóng, kịp thời các sự kiện, hiện tượng, vấn đề mới nảy sinh của đời sống xã hội, vừa thực hiện chức năng định hướng dư luận, quản lý, giám sát các tiến trình vận động của đời sống xã hội. Cơ quan báo chí là diễn đàn ngôn luận dân chủ của quần chúng nhân dân, đóng góp tích cực vào sự nghiệp vì hoà bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội. Thực hiện đúng các nhiệm vụ và quyền hạn đó, tức là báo chí đã thể hiện được vai trò to lớn đối với xã hội.
Căn cứ vào những điều đã được quy định cụ thể trong Luật Báo chí, các nhà nghiên cứu báo chí đã cụ thể hoá vai trò của báo chí như sau:
Thứ nhất, Vai trò cung cấp thông tin
Vì nhu cầu thông tin, con người đã sáng tạo ra báo chí. Do đó, cung cấp thông tin trở thành vai trò đầu tiên và cơ bản của báo chí. Mọi sự ra đời các loại hình báo chí mới đều vì nhu cầu thông tin của con người. Sau sự ra đời tờ tin Gazettes tại Venice, Ý vào năm 1566, người ta đã phát minh ra báo phát thanh vào năm 1895, truyền hình vào năm 1936, và gần đây nhất là báo mạng điện tử - năm 1992.
Sự bùng nổ về số lượng đem đến cho công chúng cơ hội tiếp cận nguồn thông tin vô cùng phong phú, đa dạng, nhanh chóng, thuận lợi. Có thể nói, báo chí hiện đại đã ban phát một cách xa xỉ và hào phóng thông tin cho công chúng, trở thành kênh thông tin rộng lớn nhất, phổ biến nhất, đại chúng nhất.
Khác với thông tin trong giao tiếp cá nhân hay giao tiếp nhóm, thông tin báo chí mang tính chính trị - xã hội, nghĩa là luôn tuân theo các quy tắc xã hội, các giá trị văn hóa, đạo đức, luật pháp, phụng sự sự nghiệp cách mạng cao cả của Đảng và sự phát triển xã hội. Ngoài ra, thông tin báo chí còn mang tính thời sự; tính chính xác, khách quan; tính phong phú, đa dạng, hấp dẫn; tính đại chúng - ngắn gọn, đơn giản, dễ hiểu, dễ nhớ, dễ học theo, làm theo.
Thứ hai, Vai trò định hướng tư tưởng
Để có được sức mạnh lãnh đạo, chi phối tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội, ngoài quyền lực về kinh tế, chính trị, quân sự, giai cấp cầm quyền còn phải chi phối được tư tưởng, tinh thần của quần chúng nhân dân, làm cho hệ tư tưởng của giai cấp đó trở thành hệ tư tưởng chủ đạo. Từ đó, giúp tập hợp, tổ chức quần chúng thực hiện các nhiệm vụ chính trị, kinh tế, văn hóa, phát triển xã hội theo con đường đã định.
Chức năng tư tưởng của báo chí cách mạng Việt Nam là truyền bá hệ tư tưởng của Chủ nghĩa Mác Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, những lý tưởng và mục tiêu cách mạng cao cả, đúng đắn của Đảng vào đời sống tinh thần của Nhân dân, làm cho hệ tư tưởng đó trở thành hệ tư tưởng xã hội thống nhất, chủ đạo. Tại Đại hội Đảng khóa X, Nghị quyết Trung ương 5 đã nhấn mạnh: Công tác tư tưởng, lý luận là một bộ phận cấu thành đặc biệt quan trọng trong toàn bộ hoạt động của Đảng, là lĩnh vực trọng yếu để xây dựng, bồi đắp nền tảng chính trị của chế độ; và, báo chí phải đóng vai trò quan trọng trong bảo vệ và phát triển chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối của Đảng; phải làm cho hệ tư tưởng của Đảng, của giai cấp công nhân, lý tưởng xã hội chủ nghĩa, những giá trị tốt đẹp trong truyền thống văn hoá dân tộc, những tinh hoa văn hoá thế giới chiếm vị trí chủ đạo trong đời sống tinh thần xã hội.
Báo chí thực hiện chức năng tư tưởng thông qua việc truyền bá tri thức của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; Thông tin, giải thích cho toàn xã hội những quan điểm, đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước về các lĩnh vực của đời sống; Truyền bá tri thức lịch sử, văn hóa, khoa học tiên tiến nhằm xây dựng và phát triển lòng yêu nước, niềm tự hào dân tộc; đấu tranh, vạch trần các âm mưu, luận điệu xuyên tạc, phản động của các thế lực thù địch; bảo vệ và phát triển lý luận và các học thuyết khoa học, tiến bộ... Không chỉ đưa tin, báo chí còn phân tích, bình luận, định hướng dư luận, giúp hình thành nhận thức và hành vi tích cực. Từ đó, giúp Đảng thực hiện tốt vai trò lãnh đạo quần chúng, phấn đấu vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh.
Thứ ba, Vai trò giám sát xã hội
Giám sát là một hoạt động thường xuyên của quản lý nhằm xem xét, phát hiện việc thực hiện toàn bộ hay một phần kế hoạch hoạt động đã được hoạch định để giúp các nhà quản lý luôn luôn bám sát kế hoạch đề ra, thực hiện mục tiêu của kế hoạch đã được xác định từ trước.
Báo chí cách mạng có vai trò quan trọng trong việc giúp Đảng, Nhà nước quản lý, giám sát xã hội. Vai trò giám sát của báo chí thể hiện ở các mặt nội dung như sau: Báo chí đăng tải các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về mọi lĩnh vực trong đời sống; phân tích, bình luận, giải thích hướng dẫn cho nhân dân cơ sở thực tiễn, phương pháp, cách thức thực hiện các đường lối, chủ trương đó; Theo dõi, giám sát quá trình thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước ở các tổ chức, cá nhân trong xã hội, kịp thời phát hiện những nhân tố điển hình tiên tiến, từ đó, nêu gương nhân rộng; hoặc phát hiện những biểu hiện tiêu cực, những vướng mắc, khó khăn, giúp các cơ quan chức năng vào cuộc điều tra, xử lý, điều chỉnh kịp thời; Phản ánh thực tiễn, phân tích tình hình thực tiễn, tạo cơ sở dữ liệu quan trọng để các cơ quan chức năng, những nhà hoạch định chính sách kịp thời điều chỉnh, bổ sung chủ trương, chính sách cho phù hợp hơn với thực tiễn; Khuyến khích, động viên, xây dựng các diễn đàn để nhân dân tham gia quản lý xã hội bằng cơ chế phát hiện, tố cáo, nêu ý kiến trên diễn đàn, giúp báo chí phát hiện các vấn đề xã hội mới nảy sinh, kịp thời phản ánh để Đảng, Nhà nước nắm bắt, có hướng xử lý phù hợp.
Thứ tư, Vai trò giáo dục
Có thể khẳng định, báo chí là “trường học nhân dân”, là người hướng dẫn văn hóa cho đại chúng. Đảng, Nhà nước ta cũng rất quan tâm đến vai trò giáo dục của báo chí. Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Trung ương tại Đại hội toàn quốc lần thứ VII của Đảng đã đề ra yêu cầu: “Phát triển sự nghiệp thông tin, báo chí, xuất bản theo hướng nâng cao chất lượng, đáp ứng yêu cầu thông tin và nâng cao kiến thức mọi mặt cho Nhân dân”. Báo chí cung cấp, phân tích, đánh giá thông tin về mọi lĩnh vực trong đời sống xã hội: kinh tế, chính trị, văn hóa, khoa học, y tế, giáo dục, ca nhạc, thể thao, làm đẹp, tiêu dùng..., giúp công chúng mở rộng tri thức, tăng cường hiểu biết. Sự phát triển đa dạng các loại hình báo chí cùng những ứng dụng khoa học kỹ thuật phát thanh, truyền hình, báo mạng hiện đại đã giúp báo chí trở thành thư viện tri thức điện tử khổng lồ, có thể truyền tải kiến thức nhanh nhất, phạm vi lan tỏa rộng lớn nhất, công chúng tiếp thu thoải mái nhất. Qua báo chí, tri thức nhân loại trở thành tài sản tri thức cá nhân. Ở phạm vi nhỏ hơn, phát thanh, truyền hình thực hiện các chương trình giáo dục từ xa, các chương trình phổ biến kiến thức từ xa; báo mạng tổ chức đào tạo trực tuyến cho học viên một cách rẻ và tiện lợi. Báo chí đã góp phần to lớn nâng cao kiến thức mọi mặt của Nhân dân, gián tiếp góp phần thúc đẩy sự phát triển xã hội.
Thứ năm, Vai trò phát triển văn hóa, giải trí
Báo chí có vai trò quan trọng trong việc giữ gìn, xây dựng, phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. Trong bối cảnh không gian văn hóa chung của nhân loại ngày càng xâm lấn vào vùng văn hoá riêng của mỗi dân tộc thông qua quá trình toàn cầu hoá truyền thông, báo chí là một phương tiện đặc biệt quan trọng góp phần giữ gìn, bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống, đồng thời, lựa chọn giới thiệu những giá trị văn hoá mới. Về đối nội, báo chí tích cực tuyên truyền lòng yêu quê hương đất nước, truyền thống cách mạng cao đẹp; giới thiệu những giá trị văn hoá thế giới tiên tiến, hiện đại để từng bước đưa các giá trị đó thẩm thấu vào đời sống văn hoá dân tộc. Báo chí đồng thời tăng cường chức năng cảnh giới, phê phán những luồng văn hoá phẩm độc hại xâm tràn vào biên giới quốc gia. Báo chí còn giáo dục, xây dựng lối sống tích cực của nhân dân qua các đợt sinh hoạt chính trị rộng lớn như: vận động toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống nông thôn mới, vận động toàn dân học tập tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, vận động toàn dân ủng hộ Trường Sa… Về đối ngoại, báo chí giới thiệu đến bạn bè năm châu những giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể của Việt Nam để bạn bè thế giới hiểu về Việt Nam, qua đó, thúc đẩy giao lưu, hợp tác, hoà bình, ổn định.
Với sự đóng góp tích cực của báo chí thời gian qua, chúng ta khẳng định rằng báo chí có vai trò vô cùng quan trọng trong đời sống xã hội. Bỏ qua báo chí là Đảng, Nhà nước bỏ trống trận địa chính trị, tư tưởng, giáo dục, văn hóa, giải trí; là từ bỏ phương tiện giám sát lợi hại, hiệu quả. Vì vậy, việc tăng cường lãnh đạo, quản lý báo chí của Đảng, Nhà nước được đặt ra như một nhu cầu tất yếu, nhất là trong bối cảnh, tình hình hiện nay.
Báo chí có vai trò đặc biệt quan trọng trong đời sống chính trị xã hội. Vì vậy, ngay từ Luật Báo chí đầu tiên được ban hành, Đảng, Nhà nước ta đã xác định rõ nhiệm vụ, quyền hạn của báo chí. Luật Báo chí năm 2016, tại Điều 4 quy định về Chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của báo chí đã khẳng định: “Báo chí ở nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là phương tiện thông tin thiết yếu đối với đời sống xã hội; là cơ quan ngôn luận của cơ quan Đảng, cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức chính trị xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp; là diễn đàn của Nhân dân”.
Với ý nghĩa đó, thời gian qua báo chí cách mạng Việt Nam luôn thực hiện đúng nhiệm vụ được giao, thể hiện được vai trò to lớn của mình đối với xã hội. Đó là hông tin trung thực về tình hình đất nước và thế giới phù hợp với lợi ích của đất nước và của nhân dân; Tuyên truyền, phổ biến, góp phần xây dựng, thực hiện và bảo vệ đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, thành tựu của đất nước và thế giới theo tôn chỉ, mục đích của cơ quan báo chí; góp phần ổn định chính trị, phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao dân trí, đáp ứng nhu cầu văn hoá lành mạnh của nhân dân, bảo vệ và phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc, xây dựng và phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa, tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa; Phản ánh và hướng dẫn dư luận xã hội; làm diễn đàn thực hiện quyền tự do ngôn luận của nhân dân; Phát hiện, nêu gương người tốt, việc tốt, nhân tố mới, điển hình tiên tiến; đấu tranh phòng, chống các hành vi vi phạm pháp luật và các hiện tượng tiêu cực trong xã hội; Góp phần giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt, tiếng các dân tộc thiểu số Việt Nam; Mở rộng sự hiểu biết lẫn nhau giữa các nước và các dân tộc, tham gia vào sự nghiệp của nhân dân thế giới vì hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội.
Như vậy, báo chí là cơ quan truyền thông đại chúng quan trọng, thiết yếu của Đảng, Nhà nước, vừa thực hiện chức năng thông tin, phản ánh nhanh chóng, kịp thời các sự kiện, hiện tượng, vấn đề mới nảy sinh của đời sống xã hội, vừa thực hiện chức năng định hướng dư luận, quản lý, giám sát các tiến trình vận động của đời sống xã hội. Cơ quan báo chí là diễn đàn ngôn luận dân chủ của quần chúng nhân dân, đóng góp tích cực vào sự nghiệp vì hoà bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội. Thực hiện đúng các nhiệm vụ và quyền hạn đó, tức là báo chí đã thể hiện được vai trò to lớn đối với xã hội.
Căn cứ vào những điều đã được quy định cụ thể trong Luật Báo chí, các nhà nghiên cứu báo chí đã cụ thể hoá vai trò của báo chí như sau:
Thứ nhất, Vai trò cung cấp thông tin
Vì nhu cầu thông tin, con người đã sáng tạo ra báo chí. Do đó, cung cấp thông tin trở thành vai trò đầu tiên và cơ bản của báo chí. Mọi sự ra đời các loại hình báo chí mới đều vì nhu cầu thông tin của con người. Sau sự ra đời tờ tin Gazettes tại Venice, Ý vào năm 1566, người ta đã phát minh ra báo phát thanh vào năm 1895, truyền hình vào năm 1936, và gần đây nhất là báo mạng điện tử - năm 1992.
Sự bùng nổ về số lượng đem đến cho công chúng cơ hội tiếp cận nguồn thông tin vô cùng phong phú, đa dạng, nhanh chóng, thuận lợi. Có thể nói, báo chí hiện đại đã ban phát một cách xa xỉ và hào phóng thông tin cho công chúng, trở thành kênh thông tin rộng lớn nhất, phổ biến nhất, đại chúng nhất.
Khác với thông tin trong giao tiếp cá nhân hay giao tiếp nhóm, thông tin báo chí mang tính chính trị - xã hội, nghĩa là luôn tuân theo các quy tắc xã hội, các giá trị văn hóa, đạo đức, luật pháp, phụng sự sự nghiệp cách mạng cao cả của Đảng và sự phát triển xã hội. Ngoài ra, thông tin báo chí còn mang tính thời sự; tính chính xác, khách quan; tính phong phú, đa dạng, hấp dẫn; tính đại chúng - ngắn gọn, đơn giản, dễ hiểu, dễ nhớ, dễ học theo, làm theo.
Thứ hai, Vai trò định hướng tư tưởng
Để có được sức mạnh lãnh đạo, chi phối tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội, ngoài quyền lực về kinh tế, chính trị, quân sự, giai cấp cầm quyền còn phải chi phối được tư tưởng, tinh thần của quần chúng nhân dân, làm cho hệ tư tưởng của giai cấp đó trở thành hệ tư tưởng chủ đạo. Từ đó, giúp tập hợp, tổ chức quần chúng thực hiện các nhiệm vụ chính trị, kinh tế, văn hóa, phát triển xã hội theo con đường đã định.
Chức năng tư tưởng của báo chí cách mạng Việt Nam là truyền bá hệ tư tưởng của Chủ nghĩa Mác Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, những lý tưởng và mục tiêu cách mạng cao cả, đúng đắn của Đảng vào đời sống tinh thần của Nhân dân, làm cho hệ tư tưởng đó trở thành hệ tư tưởng xã hội thống nhất, chủ đạo. Tại Đại hội Đảng khóa X, Nghị quyết Trung ương 5 đã nhấn mạnh: Công tác tư tưởng, lý luận là một bộ phận cấu thành đặc biệt quan trọng trong toàn bộ hoạt động của Đảng, là lĩnh vực trọng yếu để xây dựng, bồi đắp nền tảng chính trị của chế độ; và, báo chí phải đóng vai trò quan trọng trong bảo vệ và phát triển chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối của Đảng; phải làm cho hệ tư tưởng của Đảng, của giai cấp công nhân, lý tưởng xã hội chủ nghĩa, những giá trị tốt đẹp trong truyền thống văn hoá dân tộc, những tinh hoa văn hoá thế giới chiếm vị trí chủ đạo trong đời sống tinh thần xã hội.
Báo chí thực hiện chức năng tư tưởng thông qua việc truyền bá tri thức của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; Thông tin, giải thích cho toàn xã hội những quan điểm, đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước về các lĩnh vực của đời sống; Truyền bá tri thức lịch sử, văn hóa, khoa học tiên tiến nhằm xây dựng và phát triển lòng yêu nước, niềm tự hào dân tộc; đấu tranh, vạch trần các âm mưu, luận điệu xuyên tạc, phản động của các thế lực thù địch; bảo vệ và phát triển lý luận và các học thuyết khoa học, tiến bộ... Không chỉ đưa tin, báo chí còn phân tích, bình luận, định hướng dư luận, giúp hình thành nhận thức và hành vi tích cực. Từ đó, giúp Đảng thực hiện tốt vai trò lãnh đạo quần chúng, phấn đấu vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh.
Thứ ba, Vai trò giám sát xã hội
Giám sát là một hoạt động thường xuyên của quản lý nhằm xem xét, phát hiện việc thực hiện toàn bộ hay một phần kế hoạch hoạt động đã được hoạch định để giúp các nhà quản lý luôn luôn bám sát kế hoạch đề ra, thực hiện mục tiêu của kế hoạch đã được xác định từ trước.
Báo chí cách mạng có vai trò quan trọng trong việc giúp Đảng, Nhà nước quản lý, giám sát xã hội. Vai trò giám sát của báo chí thể hiện ở các mặt nội dung như sau: Báo chí đăng tải các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về mọi lĩnh vực trong đời sống; phân tích, bình luận, giải thích hướng dẫn cho nhân dân cơ sở thực tiễn, phương pháp, cách thức thực hiện các đường lối, chủ trương đó; Theo dõi, giám sát quá trình thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước ở các tổ chức, cá nhân trong xã hội, kịp thời phát hiện những nhân tố điển hình tiên tiến, từ đó, nêu gương nhân rộng; hoặc phát hiện những biểu hiện tiêu cực, những vướng mắc, khó khăn, giúp các cơ quan chức năng vào cuộc điều tra, xử lý, điều chỉnh kịp thời; Phản ánh thực tiễn, phân tích tình hình thực tiễn, tạo cơ sở dữ liệu quan trọng để các cơ quan chức năng, những nhà hoạch định chính sách kịp thời điều chỉnh, bổ sung chủ trương, chính sách cho phù hợp hơn với thực tiễn; Khuyến khích, động viên, xây dựng các diễn đàn để nhân dân tham gia quản lý xã hội bằng cơ chế phát hiện, tố cáo, nêu ý kiến trên diễn đàn, giúp báo chí phát hiện các vấn đề xã hội mới nảy sinh, kịp thời phản ánh để Đảng, Nhà nước nắm bắt, có hướng xử lý phù hợp.
Thứ tư, Vai trò giáo dục
Có thể khẳng định, báo chí là “trường học nhân dân”, là người hướng dẫn văn hóa cho đại chúng. Đảng, Nhà nước ta cũng rất quan tâm đến vai trò giáo dục của báo chí. Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Trung ương tại Đại hội toàn quốc lần thứ VII của Đảng đã đề ra yêu cầu: “Phát triển sự nghiệp thông tin, báo chí, xuất bản theo hướng nâng cao chất lượng, đáp ứng yêu cầu thông tin và nâng cao kiến thức mọi mặt cho Nhân dân”. Báo chí cung cấp, phân tích, đánh giá thông tin về mọi lĩnh vực trong đời sống xã hội: kinh tế, chính trị, văn hóa, khoa học, y tế, giáo dục, ca nhạc, thể thao, làm đẹp, tiêu dùng..., giúp công chúng mở rộng tri thức, tăng cường hiểu biết. Sự phát triển đa dạng các loại hình báo chí cùng những ứng dụng khoa học kỹ thuật phát thanh, truyền hình, báo mạng hiện đại đã giúp báo chí trở thành thư viện tri thức điện tử khổng lồ, có thể truyền tải kiến thức nhanh nhất, phạm vi lan tỏa rộng lớn nhất, công chúng tiếp thu thoải mái nhất. Qua báo chí, tri thức nhân loại trở thành tài sản tri thức cá nhân. Ở phạm vi nhỏ hơn, phát thanh, truyền hình thực hiện các chương trình giáo dục từ xa, các chương trình phổ biến kiến thức từ xa; báo mạng tổ chức đào tạo trực tuyến cho học viên một cách rẻ và tiện lợi. Báo chí đã góp phần to lớn nâng cao kiến thức mọi mặt của Nhân dân, gián tiếp góp phần thúc đẩy sự phát triển xã hội.
Thứ năm, Vai trò phát triển văn hóa, giải trí
Báo chí có vai trò quan trọng trong việc giữ gìn, xây dựng, phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. Trong bối cảnh không gian văn hóa chung của nhân loại ngày càng xâm lấn vào vùng văn hoá riêng của mỗi dân tộc thông qua quá trình toàn cầu hoá truyền thông, báo chí là một phương tiện đặc biệt quan trọng góp phần giữ gìn, bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống, đồng thời, lựa chọn giới thiệu những giá trị văn hoá mới. Về đối nội, báo chí tích cực tuyên truyền lòng yêu quê hương đất nước, truyền thống cách mạng cao đẹp; giới thiệu những giá trị văn hoá thế giới tiên tiến, hiện đại để từng bước đưa các giá trị đó thẩm thấu vào đời sống văn hoá dân tộc. Báo chí đồng thời tăng cường chức năng cảnh giới, phê phán những luồng văn hoá phẩm độc hại xâm tràn vào biên giới quốc gia. Báo chí còn giáo dục, xây dựng lối sống tích cực của nhân dân qua các đợt sinh hoạt chính trị rộng lớn như: vận động toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống nông thôn mới, vận động toàn dân học tập tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, vận động toàn dân ủng hộ Trường Sa… Về đối ngoại, báo chí giới thiệu đến bạn bè năm châu những giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể của Việt Nam để bạn bè thế giới hiểu về Việt Nam, qua đó, thúc đẩy giao lưu, hợp tác, hoà bình, ổn định.
Với sự đóng góp tích cực của báo chí thời gian qua, chúng ta khẳng định rằng báo chí có vai trò vô cùng quan trọng trong đời sống xã hội. Bỏ qua báo chí là Đảng, Nhà nước bỏ trống trận địa chính trị, tư tưởng, giáo dục, văn hóa, giải trí; là từ bỏ phương tiện giám sát lợi hại, hiệu quả. Vì vậy, việc tăng cường lãnh đạo, quản lý báo chí của Đảng, Nhà nước được đặt ra như một nhu cầu tất yếu, nhất là trong bối cảnh, tình hình hiện nay.
Duyên Hải
Tài liệu tham khảo:
1. PGS.TS. Trương Thị Kiên, Chuyên đề: Quan điểm của Đảng, Nhà nước về lãnh đạo, quản lý hoạt động báo chí.
2. Luật Báo chí năm 2016.
3. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VII, Nxb. Sự thật, H. 1991.
4. Kết luận số 23-NQ/TW năm 2017 của Ban Chấp hành Trung ương về Tăng cường chỉ đạo, quản lý, phát huy vai trò của báo chí, xuất bản trong việc ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ.
1. PGS.TS. Trương Thị Kiên, Chuyên đề: Quan điểm của Đảng, Nhà nước về lãnh đạo, quản lý hoạt động báo chí.
2. Luật Báo chí năm 2016.
3. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VII, Nxb. Sự thật, H. 1991.
4. Kết luận số 23-NQ/TW năm 2017 của Ban Chấp hành Trung ương về Tăng cường chỉ đạo, quản lý, phát huy vai trò của báo chí, xuất bản trong việc ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ.
thông tin chỉ đạo
Liên kết
Thống kê truy cập
- Đang truy cập50
- Hôm nay38,839
- Tháng hiện tại870,940
- Tổng lượt truy cập12,295,269